22 stycznia minęła 31. rocznica śmierci Józefy Anieli Rysińskej, ps. „Ziuta”, żołnierza Armii Krajowej, członkini Rady Pomocy Żydom „Żegota”, Sprawiedliwej Wśród Narodów Świata.
Józefa Aniela Rysińska urodziła się 7 sierpnia 1922 r., w Pilźnie. Uczęszczała do Szkoły Powszechnej, a następnie do gimnazjum w Tarnowie. W okresie okupacji hitlerowskiej, jedna z najaktywniejszych i najśmielszych oficerów łącznikowych, pracujących w Radzie Pomocy Żydom (kryptonim „Żegota”) dystryktu krakowskiego – organizacji utworzonej w porozumieniu z Delegaturą Rządu RP na Kraj, usiłującej stworzyć wszelakie formy pomocy dla prześladowanej ludności żydowskiej.
Józefa Rysińska od wiosny 1940 r. działała aktywnie w krakowskiej Żegocie. Zajmowała się transportem dzieci żydowskich z getta pilźnieńskiego i okolic Pilzna do ochronek krakowskich, organizacją fałszywych dokumentów dla ukrywających się Żydów. Organizowała ucieczki z getta pilźnieńskiego, a po jego zamknięciu z getta w Dębicy. Pomagała w ucieczce żydowskim więźniom obozów pracy przymusowej w Pustkowie oraz Szebniach, zawożąc im lekarstwa, żywność, pomagając w ucieczce, odbierając grypsy dla rodzin.
Wraz z matką ukrywała w swoim domu żydowską dziewczynkę z rodziny Reichów, wyprowadzoną z getta w Pilźnie. Wśród uratowanych przez Józefę Rysińską znaleźli się m. in. Janina Altman Hescheles, Juda Eisman, Michał Borwicz, Ignacy Reich – mieszkańcy Pilzna.
Podczas wykonywania zadań została aresztowana przez Gestapo w 1943 roku. Trafiła do aresztu w Tarnowie, gdzie przeszła ciężkie śledztwo. Nikogo nie zdradziła. Niemcy skierowali ją do obozu w Szebniach. Tam zachorowała na tyfus. Uznano ją za zmarłą i wyrzucona na stos z ciałami innych zmarłych. Została ocalona dzięki medalikowi Pilźnieńskiej Matki Boskiej Pocieszenia, który dostała od mamy i nosiła zawsze przy sobie, przez co rozpoznały ją współwięźniarki i jej pomogły. Ziuta była także więźniem obozu w Płaszowie, z którego udało się jej zbiec tuż przed końcem wojny.
Po wojnie uczęszczała do Wyższej Szkoły Handlowej – dzisiejszy Uniwersytet Ekonomiczny, na którym w 1947 roku ukończyła ekonomię. Była pracownikiem różnych krakowskich firm w działach ekonomicznych. Wiadomo, że wspomnienia wojenne zachowała dla siebie, niewiele opowiadała o czasach wojny.
Za swoją postawę, narażanie życia i poświęcenie Józefa Rysińska, w 1966 r., została uhonorowana Medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, przez Instytut Yad Vashem oraz parlament izraelski Knesset. Jest jedną z pierwszych uhonorowanych, mającą własne posadzone przez siebie drzewko oliwne w Alei Sprawiedliwych w Jerozolimie, jako hołd oddany jej przez Żydów, których uratowała. Jej nazwisko jest także wśród nazwisk Sprawiedliwych na Ścianie Honorowej w Yad Vashem.
Kilkukrotnie bywała w Izraelu na zaproszenie ocalonych przez nią Żydów. W grudniu 1981 roku posadziła drzewko w Ogrodzie Sprawiedliwych w centrum Yad Vashem.
Józefa Rysińska zmarła w Krakowie, 22 stycznia 1993 r., pochowana na cmentarzu w rodzinnym Pilźnie.
Sylwetka Józefy Rysińskiej przedstawiona jest na wystawie Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, w oddziale Fabryka Emalia Oskara Schindlera, pt. „Żegota – ukryta pomoc”.
W 2018 roku na wniosek Gminy Pilzno i Muzeum Regionalnego w Pilźnie została patronką mostu w jej rodzinnej miejscowości.
