W przyszłym roku (2024) minie 130 lat od powstania w Dębicy Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół, które założone zostało w 1894 roku i nieprzerwanie działało w Dębicy do roku 1948. Potem na blisko 70 lat działalność TG „Sokół” została zawieszona, a struktury rozwiązane. W styczniu 2017 roku nastąpiła oficjalna reaktywacja dębickiego gniazda „Sokoła”.
Towarzystwo Gimnastyczne “Sokół” założone zostało w Dębicy w roku 1894 jako gniazdo (nazywano tak oddziały, powstałego w 1867 roku we Lwowie najstarszego, polskiego towarzystwa sportowego) należące do III okręgu sokolego w Rzeszowie i działało nieprzerwanie przez ponad 50 lat do roku 1948. Założycielami dębickiego „Sokoła” byli: Henryk Zauderer, Tadeusz Gawryś, Zygmunt Klamut, Stanisław Mydlarczyk, Józef Stachnik oraz Józef Wyrobek. Pierwszym prezesem Towarzystwa został Henryk Zauderer.
Na parceli przy ul. Bojanowskiego ofiarowanej w 1909 r. przez hrabiego Andrzeja Raczyńskiego (niektóre źródła podają że darczyńcami byli także hrabiowie: Roger, Edward oraz Edward Aleksander Raczyński) oddziałowi Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” wybudowany został w latach 1909 – 1911 obiekt mieszczący salę gimnastyczną i bufet. W finansowanie budowy siedziby „Sokoła” zaangażowała się także Fundacja Kazimierza Wilusza – dębickiego notariusza, właściciela kopalni ropy w Krośnie i Jaśle, rafinerii ropy naftowej w Gorlicach. Dodatkowo hrabia Edward A. Raczyński wypłacił ponad 3000 koron jako rekompensatę za możliwość dojazdu do działki na której został wzniesiony budynek „Sokoła”.
W1910 rozpoczęto prace przy tworzeniu ogrodu – parku przy budynku „Sokoła”. Zajęli się tym m.in. uczniowie klas wyższych gimnazjalnych pod kierownictwem prof. Stanisława Wiśniewskiego. Prace polegały m.in. na nasadzeniach drzew, urządzeniu klombów, stworzeniu chodników i alejek. W tym roku usypano także na terenie parku „Kopiec Grunwaldzki”.
Dębicki „Sokół” stał się w krótkim czasie najważniejszą instytucją kulturalną w Dębicy, która istotnie integrowała lokalne środowisko. W budynku „Sokoła” przy ul. Bojanowskiego odbywały się koncerty, bale, występy teatralne oraz odczyty naukowe. Instytucja rozwijała dębicką młodzież zarówno intelektualnie jak również sportowo. W budynku Towarzystwa można było korzystać z sali gimnastycznej oraz bufetu, natomiast na zewnątrz obiektu do dyspozycji były boiska do gry w piłkę, korty tenisowe i kręgielnie. Budynek otaczał zadbany park z ławeczkami na których można było odpocząć.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku i w całym okresie międzywojennym w “Sokole” odbywały się uroczystości patriotyczne i okolicznościowe akademie. Na obchody 17. rocznicy odzyskania niepodległości i uroczystą akademię w budynku “Sokoła” podczas której dębiczanie mieli okazję wysłuchać “produkcji” orkiestry symfonicznej pod batutą Stanisława Darłaka w 1935 roku zapraszał mieszkańców Dębicy ówczesny burmistrz prof. Michał Staroń.
Dębicki „Sokół” w okresie międzywojennym był bardziej miejscem spotkań towarzysko-politycznych, niż miejscem krzewienia kultury fizycznej. Sytuacja zmieniła się z momentem utworzenia dębickiego gimnazjum (dzisiejszego I Liceum im. Króla Władysława Jagiełły). Głównym inicjatorem działań w zakresie rozwijania działalności dębickiego “Sokoła” był profesor tego gimnazjum Stanisław Wiśniewski, który objął funkcję prezesa Towarzystwa po śmierci założyciela dębickiego oddziału “Sokoła” burmistrza Henryka Zauderera. W działalność Towarzystwa zaangażowali się m.in. nauczyciele nowo utworzonego gimnazjum: Józef Wyrobek, Stanisław Mydlarczyk, Tadeusz Gawryś i Kazimierz Klamut.
Dębicki oddział „Sokoła” działał do roku 1948. W 1950 roku postanowieniem Sądu Grodzkiego w Dębicy wpisano prawo własności budynku i zadrzewionego ogrodu na rzecz gminy miasta Dębicy. Budynek był wówczas w stanie wyremontowanym, przystosowany do celów kulturalno-oświatowych. Od tego czasu do dziś budynek służy obecnie pod nazwą Dom Kultury „Śnieżka” jako budynek miejskich instytucji kultury.
W styczniu 2017 roku zostało w Dębicy reaktywowane gniazdo Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Obecnie jego siedziba mieści się przy ul. Kościuszki 50.
Na 29 października 2023 roku zaplanowane jest odsłonięcie tablicy upamiętniającej Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” Uroczystość odbędzie się w parku przy Domu Kultury Śnieżka.
