sb-ziemia

Stara Dębica

Znikające zabytki ziemi dębickiej : Ruiny dworu w Januszkowicach

W centrum wsi Januszkowice, w sąsiedztwie kościoła zachowały się resztki zespołu dworskiego z parkiem krajobrazowym z drugiej połowy XVIII w. Klasycystyczny budynek dworski tzw. “nowy dwór” pochodzi z początku XIX w. Zbudowano go na planie prostokąta na wysokich  murowanych piwnicach. Posiada galerię kolumnową wzdłuż  frontowej ściany zachodniej. Dwór jest obecnie opuszczony i  zupełnie zdewastowany.

Pozostałe zabudowania dworskie znajdują się za murem. Stał tam kiedyś tzw. “stary dwór” zbudowany z modrzewia na początku XIX w. (1812 r.) na XVII-wiecznych barokowych piwnicach. Dwór został spalony po II wojnie światowej. Wśród zabudowań gospodarczych na uwaga zasługiwały neogotyckie stajnie dworskie z 1876 r. W czasie przebudowy przed 1971 r. zupełnie zatraciły wartość zabytkowa.

W parku dworskim, także bardzo zaniedbanym z wyjątkiem części przejętej przez parafie, rośnie sporo starych drzew. Dwa z nich zostały uznane za pomniki przyrody. Najciekawszy jest kilkusetletni dąb stojący na skraju parku przy drodze na Działy (w sąsiedztwie bazy SKR). Wnętrze drzewa jest puste; mogłoby się tam zmieścić kilku ludzi. W latach osiemdziesiątych dąb został uszkodzony przez pożar. Według legend w cieniu drzewa odpoczywała kiedyś udająca się na Węgry królowa Jadwiga. Sporo opowieści wiąże się także z sąsiadującym z parkiem dworskim niewielkim, zalesionym wzniesieniem nazywanym Winną Górą. Miało być ono połączone z dworem podziemnym przejściem. W czasie napadów pozwalało ono mieszkańcom na uratowanie życia. Składowano tam także wino sprowadzane z Węgier.

Na skraju starego parku przy drodze Klecie-Frysztak stoi kościół parafialny pod wezwaniem Zwiastowania Pańskiego wzniesiony w 1984 r. Wybudowano go obok miejsca na którym stała dawniej kaplica dworska. Kaplice przeniesiono na druga stronę potoku Gogołówka w obręb nowego cmentarza parafialnego (wykonana ze starego materiału). Znajduje się w nie ołtarz z obrazem św. Ludwika z XIX w. i krucyfiks wykonany na pamiątkę unii horodelskiej w 1863 r. Na chórze umieszczono stare organy. Zachowały się także ławki kolatorskie. Natomiast obraz Zwiastowania Matki Bożej przechowywany jest w kościele. Obok kościoła stoi murowana dzwonnica z połowy XIX w. Zachowały się też krypty fundatorów i groby żołnierzy niemieckich poległych na przełomie 1944 i 1945r.

Na zachodnim krańcu zespołu dworskiego stoi znak wskazujący drogę dojazdowa do cmentarza wojskowego nr 217 z I wojny światowej. Znajduje się on w odległości około 2 km na tzw. Działach. Idąc droga polna mijamy po drodze wspomniany już 600 – letni dąb. Cmentarz dzięki wysokiemu żelbetonowemu krzyżowi widoczny jest nawet z Brzostku.Projekt cmentarza został wypracowany przez por. Rossmanna i Glassnera-Matscheko. Pochowano tu 227 żołnierzy austriackich i rosyjskich (Austriacy należeli do 18, 47, 97 i 98 pułku piechoty). W 1932 r. odbyła się tu nielegalna manifestacja zorganizowana przez “Chłopską Przyszłość”. Natomiast w lipcu 1944 r. cmentarz był miejscem zbiórki członków oddziału dywersyjnego AK sierż. Felicjana Niedźwiedzkiego ps. “Skała”.

źródło: info zsjanuszkowice.pl/fot. staradebica.pl

Ruiny dworu w Januszkowicach – YouTube

Shares