Stara Dębica

Rodzina Łubieńskich z Zasowa

Tadeusz Łubieński z synami przed gankiem dworu w Zasowie. Stoją od lewej: Alfred, Witold, Tadeusz, Henryk. W środku Tadeusz Łubieński

W centrum Zasowa, w pobliżu kościoła znajduje się kilkunastohektarowy park, a w nim malownicze ruiny dworu Łubieńskich. W parku do dziś przetrwały dwa mocno zaniedbane stawy, a do jednego z nich podobno wpadł zestrzelony podczas ostatniej wojny samolot.

Ślady rodziny Łubieńskich, która przed wojną mieszkała w Zasowie widoczne są do dziś w sposobie życia mieszkańców wsi. Istnieje tu około dwustu gospodarstw szkółkarskich, gdzie wiedzę i tradycje związaną z produkcją drzewek i krzewów owocowych przekazuje się z ojca na syna.

Zasów w ręce Łubieńskich trafił w 1873 roku. Właścicielem wsi został wówczas Witold Łubieński, który był pasjonatem nowoczesnego ogrodnictwa. Tutaj założył szkółkę ogrodniczą a do pracy zatrudniał miejscowych chłopów. Łubieński widząc ogromną biedę panującą w ówczesnej Galicji postanowił pomóc mieszkańcom Zasowa ucząc ich szkółkarstwa. Bardzo szybko wielu mieszkańców wsi opanowało tę sztukę i do dziś jest ona źródłem utrzymania kilkuset rodzin z Zasowa. Drzewka tu produkowane trafiają do licznych miejsc w Polsce a nawet za granicę. Tysiące drzewek różnych odmian śliw kupują sadownicy z okolic Łącka. Z ich owoców produkują słynną łącką śliwowicę, tak że śmiało można powiedzieć, że ten szlachetny trunek ma korzenie właśnie w Zasowie. W ostatnich latach drzewka z zasowskich szkółek kupują również Ukraińcy.

Szkółkę, którą założył Witold Łubieński przejął jego syn Tadeusz. Jego pasją była hodowla róż i krzewów ozdobnych. Jego syn Alfred, który również po ojcu przejął zamiłowanie do ogrodnictwa, zaprojektował park, który rozciąga się dziś wokół ruin pałacu. Zajmuje on powierzchnię prawie 12 hektarów i można znaleźć w nim około 100 gatunków drzew.

„Obok starych buków, jesionów, lip, wierzb płaczących oraz wielu innych drzew i krzewów, rosły w nim egzotyczne okazy, jak strzeliste orzechy amerykańskie i kasztany jadalne, które o dziwo, wytrzymywały najcięższe mrozy. Drzewa rosły w grupach i pojedynczo, a między nimi rozpościerały się jak dywany, jędrne zielone trawniki. Park przecinały aleje grabowe, leszczynowe i tujowe, lecz najwspanialsza była aleja lipowa, ciągnąca się od bramy wjazdowej, strzeżonej przez dwie barokowe kolumny i skromny domek zwany stróżówką – aż prawie do samego domu” – pisze o parku Konstanty Łubieński w swojej książce „Kartki z wojny”.

W założenie parkowe wkomponowanych było pięć stawów z których do dnia dzisiejszego przetrwały tylko dwa. Niestety od lat nieoczyszczane i zaśmiecane prezentują dziś się dość żałośnie. Porośnięte rzęsą wodną, z wystającymi pniami drzew które powalone przez wichury wpadły do wody są tylko cieniem swojej dawnej świetności. Według relacji świadków podczas ostatniej wojny do jednego z nich miał wpaść zestrzelony samolot, który być może spoczywa tam do dziś.

Rodzinny dwór Łubieńskich w Zasowie miał szczęście i w dobrym stanie przetrwał wojnę. Podczas wojny spotykali się w nim przedstawiciele ruchu oporu a część członków rodziny aktywnie brała w nim udział. Alfred Łubieński był oficerem Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej. Zorganizował na swoim terenie placówkę AK, zajmował się akcją eliminowania konfidentów i zdrajców. Po Akcji „Burza” i rozwiązaniu zgrupowania w ostatnich dniach sierpnia 1944r, postanowił pozostać w ukryciu i z trzema kolegami „zamieszkał” w kryjówce w kompleksach leśnych na wschód od Pilzna, w rejonie Gołęczyny. Niestety, 9 września zginął w potyczce z patrolem niemieckim. Rodzina dopiero w 1947 roku dostała zgodę na pochowanie go w rodzinnym grobowcu na cmentarzu w Zasowie, w którym nie mogła już mieszkać po ustaniu działań wojennych. Nowe władze nakazały opuszczenie rodzinie ich majątku we wsi. Zakazano im zbliżać się do swoich dawnych dóbr na odległość bliższą niż 30 kilometrów. Dwór pozostawiony swojemu losowi niszczał i dziś przedstawia smutny widok.

Dziś dwór jak i dawna posiadłość Łubieńskich jest własnością gminy Żyraków. W latach 60 -tych, obok niego wybudowano szkołę podstawową, która dziś nosi im. Rodziny Łubieński.

Aleksander Rozsłanowski

Shares